Arabuluculuk Nedir?

Tarafların bir veya daha fazla arabulucunun yardımı ile bir anlaşmaya varmak için ihtilaflı meseleler üzerinde görüşme yaptıkları bir uyuşmazlık çözüm sürecini ifade eder.

Bu sistemin kökleri eskilere dayansa da modern anlamda 1960’lı yılların sonunda ABD’de kullanılmaya başlanılmış, 1976 yılında yapılan Roscoe Pound Konferasında Mahkemelerin sadece yargılama yapan bir yer değil, aynı zamanda uyuşmazlıklar için en uygun çözüm yolunu yönetecek bir uyuşmazlık çözüm merkezi haline getirilmesine karar verilmiştir.

Avrupa Birliği ise 2000’li yılından itibaren çeşitli düzenlemeler yaparak Arabuluculuk yöntemini yavaş yavaş hayata geçirmişlerdir.

Ülkemizde 2012 yılında 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile Arabuluculuk maddi hukuktaki yerini almıştır.

Arabuluculuk yöntemi ile Mahkeme yargılamasını ayıran en temel özellik, Arabuluculuğun dostane bir çözüm yöntemi olması ve her iki tarafın da menfaatlerini dikkate alarak uyuşmazlığı hızlı ve masrafsız bir şekilde çözüme kavuşturmasıdır.

Dava Şartı Arabuluculuk Nedir?

Bu konuda öncelikle dava şartı kavramını ele almakta fayda vardır. Dava şartı, dava açılabilmesi için değil, mahkemenin davanın esası hakkında inceleme yapabilmesi (davanın esasına girebilmesi) için gerekli olan şartlardır. Mahkeme, dava şartlarından birinin bulunmadığını tespit ederse, davanın esası hakkında inceleme yapmadan, doğrudan davanın usulden reddine karar verecektir. HMK’nun 114. maddesinde genel dava şartları sayılmıştır. Bunların yanında özel dava şartları da getirilebileceği belirtilmiştir. Bu kapsamda diğer kanunlarla da dava şartı getirilmesi mümkündür.

06.12.2018 tarihli 7155 Sayılı Kanunu’nun 20. maddesi ile Türk Ticaret Kanunu’na eklenen 5A maddesine göre, bu kanunun 4. maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulmuş olması dava şartıdır.

Yine 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3/1 maddesine göre; kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi ve işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabuluculuğa başvurulmuş olması dava şartıdır.

Ancak unutulmamalıdır ki iş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları dava şartı arabuluculuk kapsamı dışında bırakılmıştır (Bknz.7036 S.K.3/3).

Tüm bu anlatımlar ışığında esasen ihtiyari bir müessese olan Arabuluculuk müessesesi dava şartı olsun veya olmasın, uygun düştüğü ölçüde tüm uyuşmazlıklarda uygulanmalıdır. Zira hem kısa sürede sonuç almak mümkündür hem de maliyeti oldukça düşüktür. Mahkeme yargılamasına göre birçok avantajı olan arabuluculuk yöntemi ancak Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı’na bağlı resmi arabulucular tarafından yerine getirilebilmektedir. Bu nedenle uyuşmazlığın çözümü için adliyelerde kurulmuş olan arabuluculuk bürolarına veya sicile kayıtlı bir arabulucuya başvurulması gerekmektedir.

Van Arabuluculuk Merkezi olarak ihtiyari arabuluculuk ve dava şartı arabuluculuk hizmetleri verilmektedir. Arabuluculuk Merkezimiz de Ticaret Hukuku, Tüketici Hukuku, İş Hukuku ve İnşaat Hukuku alanlarında uzman arabulucular marifetiyle uyuşmazlıklarda dava yoluna gitmeden çok daha kısa sürede ve daha az maliyetle çözüm sağlanması amaçlanmaktadır.